Een gedecentraliseerde autonome organisatie of DAO, is een op de blockchain gebaseerde gedecentraliseerde gemeenschap. Deze bezitten regels die worden gedefinieerd door gecodeerde programma's, zogenaamde smart contracts, die in het belang van het protocol handelen. Als zelfbesturende autoriteit, hebben DAO's geen centrale overheid nodig om regels op te stellen. Daarnaast worden alle handelingen "on-chain" uitgevoerd, wat transparantie en betrouwbaarheid in het beslissingsproces bevordert.
In deze gids zullen we een kijkje nemen hoe DAO's kunnen functioneren. Daarbij kijken we ook naar de voordelen, beperkingen en toekomst. Laten we beginnen.
Verklaring van DAO's
Gedecentraliseerde autonome organisaties (DAO's), streven ernaar om door de gemeenschap geleide entiteiten te zijn. Hierbij gebruiken ze een management-aanpak van onderaf aan om zichzelf te coördineren. Ook wordt de beslissingsbevoegdheid verdeeld onder de leden van een DAO die de native tokens van het project in verschillende maten bezitten. Daarbij wordt tevens collectief gestemd over zaken die naar voren worden gebracht.
De oorspronkelijke gedecentraliseerde autonome organisatie, eenvoudigweg genaamd The DAO, werd op de Ethereum blockchain opgericht en was bedoeld als risicokapitaalfonds voor de crypto wereld. Na de beruchte hack van The DAO en het daaropvolgende wegsluizen van ETH ter waarde van 50 miljoen USD, verloren DAO's hun imago.
→ Door de recente ontwikkelingen die de veiligheid van dergelijke entiteiten garanderen, werd het vertrouwen in DAO's weer hersteld.
In deze gids wordt nader uitgelegd hoe DAO's werken, welke problemen ze trachten op te lossen en daarbij worden opmerkelijke voorbeelden genoemd.
Hoe werkt een DAO?
DAO's (gedecentraliseerde autonome organisaties) worden geregeld door smart contracts, oftewel computerprogramma's die de voorwaarden van een overeenkomst tussen meerdere partijen vastleggen. Smart contracts vormen de basis waarop DAO's functioneren. Ze beschermen hun treasury en helpen bij de werking en integriteit van DAO's, zonder centraal bestuurlijk systeem.
Smart contracts zijn onveranderlijk en zelfbesturend, wat betekent dat ze automatisch tot een actie kunnen overgaan zodra aan een vooraf ingesteld criterium is voldaan. Dankzij deze eigenschappen wordt het opgebouwde vertrouwen in de activiteiten van een DAO verder versterkt. Ze zijn namelijk op deze manier volledig transparant en publiekelijk controleerbaar. Ook is het vrijwel onmogelijk om met de financiële toewijzingen van een DAO (gedecentraliseerde autonome organisatie) te knoeien. De regels zijn immers geïntegreerd in een onveranderlijke code en hierdoor is het onmogelijk om ongemerkt de code te wijzigen. Bovendien moet over elke aanpassing of wijziging van de regels gestemd worden door de leden van de gemeenschap.
In tegenstelling tot traditionele organisaties, die meestal een managementmodel van bovenaf hanteren, wordt het gezag in een DAO verdeeld over de leden. In een typische DAO worden voorstellen over de toekomstige handelingen van de organisatie door de deelnemers geplaatst. Hierdoor kan ieder lid van de gemeenschap bijeenkomen en over ieder voorstel stemmen. De aanvaarde voorstellen worden vervolgens gecodificeerd en door smart contracts bekrachtigd (De zekerheid van een DAO is een smart contract.). Het smart contract vertegenwoordigt de regels van de organisatie en is tevens de opslagplaats van de organisatie.
De meeste gedecentraliseerde autonome organisaties (DAO's) hebben hun eigen bijbehorende tokens. Daarbij wordt het stemrecht vaak toegewezen op basis van het eigendom aan tokens. Met andere woorden, een lid met 200 tokens heeft tweemaal zoveel stemrecht als een gebruiker met 100 tokens. Het uitgangspunt van beslissingsbevoegdheid, is dat leden met een groter financieel belang in een DAO eerder geneigd zijn te handelen in het belang van de organisatie.
Wat doet een DAO?
Eerst en vooral schept de DAO een basis voor onbekenden op het internet, met als doel om zonder tussenpersoon een veilige omgeving te creëren. In de praktijk kunnen DAO's worden gezien als op blockchain gebaseerde investering clubs, waar gelijkgezinden samenkomen om een gemeenschappelijke doelstelling te realiseren. Volgens de richtlijnen van Ethereum kan een DAO optreden als,
Een goed doel – door eenvoudigweg te stemmen, kan een organisatie donaties accepteren en financiële doelstellingen kiezen.
Collectief eigendom – een DAO kan fysieke of digitale activa, zoals NFT's kopen en daarna gezamenlijk beslissen wat ermee gebeurt,
Risicokapitaal – een organisatie kan een risicofonds oprichten dat kapitaal verzamelt, ondernemingen financiert en het rendement op de investering onderling verdeelt.
DAO-lidmaatschapmodellen
Lidmaatschapsmodellen bepalen meestal het kiesstelsel en andere belangrijke elementen voor het bestuur van een organisatie. Er zijn drie belangrijke soorten lidmaatschapsmodellen: lidmaatschap op basis van tokens, lidmaatschap op basis van aandelen en lidmaatschap op basis van reputatie.
Op token gebaseerd lidmaatschap
DAO's met een op token gebaseerd lidmaatschapsmodel werken meestal binnen netwerken zonder toestemming, wat betekent dat elke muntbezitter toegang heeft tot het stemproces. Dit model wordt meestal gebruikt in bestuurlijke en omvangrijke, gedecentraliseerde protocollen. Het opmerkelijkste voorbeeld is de MakerDAO: hier kan iedereen zijn token ("MKR") kopen en zo de toekomst van het systeem beïnvloeden.
Op aandelen gebaseerd lidmaatschap
Op aandelen gebaseerde DAO's zijn toegestaan: de kandidaten moeten een voorstel indienen om tot de organisatie toe te treden en bieden doorgaans enkele bestuurstokens aan als eerbetoon. De succesvolle kandidaten krijgen zowel stemrecht als gedeeltelijk eigendom van de organisatie of een aandeel. MolochDAO en The LAO, zijn opmerkelijke voorbeelden van op aandelen gebaseerde DAO's, die beide fondsen werven om Ethereum projecten te ondersteunen.
Op reputatie gebaseerd lidmaatschap
Leden krijgen door middel van reputatie een stemrecht in een DAO. Het op reputatie gebaseerde lidmaatschapsmodel verschilt van andere modellen, in die zin dat louter een bijdrage in welke vorm dan ook, geen automatisch eigendom wordt verleend aan de leden van de gemeenschap. Met andere woorden, het is niet mogelijk om reputatie te kopen, want die moet worden verdiend door middel van participatie. Toekomstige leden moeten een voorstel indienen waarin ze hun bijdrage aan de DAO gedetailleerd beschrijven.
Voordelen van DAO's
In de eerste plaats is een volledig functionerende DAO, het bewijs van de mogelijkheid bij een alternatieve bestuursmethode, waar een centrale autoriteit met volledige controle geen noodzaak is. Dit alleen al zou een diepgaande verandering teweeg kunnen brengen in de manier waarop organisaties van welke aard dan ook worden bestuurd. Naast het duiden op een onorthodox bestuursmodel, moedigen DAO's (gedecentraliseerde autonome organisaties) de leden van blockchain ruimten ook aan om proactiever en eerlijker te zijn, terwijl hun een basis wordt geboden om gemeenschappen op te bouwen.
Het oplossen van het principaal agent dilemma
Wellicht is het grootste voordeel van een gedecentraliseerd beheersysteem, het ontlasten van het principaal agent dilemma. Dit is namelijk bij vele bedrijfsorganisaties of bij alle juridische overeenkomsten, waarbij een derde partij nodig is om toezicht te houden, een mogelijk probleem.
Het principaal agent probleem verwijst naar het risico, wanneer een systeem een entiteit "agent" toestaat beslissingen of acties te ondernemen namens een andere entiteit "principaal". Deze twee entiteiten kunnen een ondernemingsraad (agent), aandeelhouders (principaal), gekozen ambtenaren (agent), burgers (principaal), makelaars (agent), kopers en verkopers (principaal) zijn.
Een dergelijke relatie bestaat uit een wezenlijk risico van belangenverstrengeling: in een ideale wereld handelt een agent in het belang van de principaal. Maar in werkelijkheid kunnen de belangen van een agent afwijken van de principaal. Met als gevolg dat de principaal in het ongewisse blijft over belangrijke informatie, betreffende de zaken waarin hij financieel geïnteresseerd is.
Het afwijken van de belangen bij de principaal wordt de "agency cost" genoemd. Een gedecentraliseerd beheer probeert deze kosten te voorkomen of volledig te vermijden. Gemeenschapsleden hoeven hun eigendom en daarmee hun beslissingsbevoegdheid, niet noodzakelijkerwijs te delegeren aan één entiteit. In plaats daarvan kunnen ze actief invloed uitoefenen op de bedrijfsvoering van hun organisatie en op de hoogte blijven van alle voorstellen en stemactiviteiten.
Transparantie en publiciteit
De regels, voorstellen en stemactiviteiten van een DAO worden volledig openbaar gemaakt. Iedereen kan de activiteiten en regulerende regels van een organisatie bekijken. Theoretisch moedigt dit gemeenschapsleden aan om zich optimaal te gedragen en hun beslissingen zorgvuldig te berekenen, zodat ze een goede reputatie in het netwerk behouden. Tegelijkertijd ontmoedigt het ook slechte partijen, omdat ze publiekelijk in verband kunnen worden gebracht met hun wanpraktijken.
Het opbouwen van een gemeenschap en wereldwijde toegang
DAO's fungeren als krachtige vertegenwoordigers waarmee allerlei soorten individuen een stem krijgen in het behoud van een organisatie. Burgers zijn doorgaans ook geografisch beperkt in de organisaties waaraan ze kunnen deelnemen. Daarentegen zijn gedecentraliseerde autonome organisaties in staat om individuen wereldwijd bij elkaar te brengen. Dankzij de grootschaligheid kunnen gemeenschapsleden sneller gelijkgezinden vinden om hun passies te delen en ernaar te handelen.
Beperkingen van DAO
DAO's komen met enkele uitdagingen die overwonnen moeten worden. Hierbij gaat het vooral om enkele nare gevolgen van slecht gecodeerde voorschriften die financieel verlies kunnen veroorzaken en de reputatie van op blockchaintechnologie gebaseerde netwerken in gevaar kunnen brengen.
Problemen met stemsystemen
In theorie heeft elk gemeenschapslid een soort stemrecht, al verschilt de mate waarin. Daarentegen past het voorkomendste model van 1 token = 1 stem niet erg goed bij de filosofie van een gedecentraliseerde autoriteit. In sommige extreme gevallen creëert dit systeem een basis voor een vijandige overname of onevenredige verdeling van de stemmacht. Hierbij kan een minderheid met een aanzienlijke hoeveelheid macht ertoe leiden dat er stemmen worden uitgebracht die niet in overeenstemming zijn met het meerderheidsgevoel.
Kwetsbaarheid tegen oplichting
DAO-projecten zijn bijzonder kwetsbaar voor een nieuw fenomeen dat 'rug pulls' wordt genoemd. Hierbij werft een team financiële middelen voor een project, om er vervolgens met het geld vandoor te gaan. Tijdens de uitgebreide zwendel wordt de prijs van het token dat aan het project verbonden is eerst flink opgedreven en vervolgens keldert de prijs, met als gevolg dat de token praktisch waardeloos wordt.
Een van de grootste zwendelpraktijken uit de geschiedenis betrof een DAO (gedecentraliseerde autonome organisatie), genaamd Anubis. De organisatie werd in 2021 gelanceerd en kreeg meteen erkenning plus succes, door met zijn eigen token (ANKH) bijna 60 miljoen USD op te halen. Slechts 20 uur na de lancering werd het ingezamelde geld echter overgeboekt en verdween het volledig.
Problemen met snelheid, efficiëntie en competentie
De verdeling van stemrecht naar een bredere gemeenschap, in plaats van een CEO of een raad van bestuur bij een traditionele organisatie, is weliswaar een democratische macht met unieke voordelen. Maar dit betekent tegelijkertijd ook een aanzienlijke vermindering van snelheid en efficiëntie.
Ten eerste duurt het opvallend langer om tot een besluit te komen, hoe groot het probleem ook is. Dit wordt niet uitsluitend veroorzaakt door het grote aantal beslissingnemers, maar ook door de uiteenlopende achtergronden.
Al is diversiteit een troef in een organisatie, betekent het ook dat er verschillende niveaus van bekwaamheid aanwezig zijn in zaken, zoals strategieën maken, communiceren of het grondig begrijpen van problemen en voorstellen binnen een organisatie.
Een DAO moet, om volledig functioneel te blijven, investeren in de opleiding van haar leden en ervoor zorgen dat ze toegang hebben tot de juiste middelen – dit kan een uitgebreide inwerkperiode betekenen, tijd besteden aan het uitleggen van de strategie, enzovoort.
Toekomst van DAO's
Ondanks enkele creatieve voorbeelden, zoals “ConstitutionDAO”, die een poging deed om een zeldzame editie van de Amerikaanse grondwet te kopen of “Friends with Benefits”, dat eigenlijk Tinder was voor het web3 volk, functioneren gedecentraliseerde autonome organisaties tegenwoordig meestal als risico- kapitaalbedrijven of netwerken die kosteloze handel faciliteren. Toch heeft het de potentie om een revolutie teweeg te brengen in andere sectoren dan de financiële sector, waaronder civiele diensten en NGO's - het belang ervan wordt langzaam erkend buiten de blockchain gemeenschap.
